Pandemi süreci, psikoterapi pratiğini de değiştirdi. Eve kapanma süreci hem terapistler hem de danışanlar açısından çeşitli sorular ortaya çıkarttı. Klinik Psikolog ve Psikoterapist Salih Murat Paker pandemiyle birlikte daha fazla popülerleşen online terapi hakkında bilgi verdi.
![[Resim: basliksiz-195906281461a61739660f8.jpg]](https://img.acunn.com/uploads/icerikler/2021/11/30/basliksiz-195906281461a61739660f8.jpg)
Covid-19 pandemi sürecinde birçok faaliyet gibi psikoterapi de bir süre tamamen online olarak yapılmak zorunda kaldı. Aşılanma oranlarının yükselmesiyle kimi terapistler tamamen veya kısmen ofislerinde yüz yüze terapi yapmaya başladı. Ama kimileri de tamamen ya da kısmen online terapiye devam etmeyi tercih ediyorlar. Danışanlarda da durum farklı değil. Pandemi süreci, psikoterapi pratiğini de ciddi biçimde değiştirmişe benziyor ve hem terapistler hem de danışanlar açısından çeşitli sorular ortaya çıkartıyor.
Salih Murat Paker konuyla ilgili şu bilgileri aktardı:
Online terapi nedir?
Online terapi, terapist ile danışanın aynı mekânı paylaşmadan, teknolojik araçları kullanarak uzaktan yaptıkları terapidir. Şimdilik bildiğimiz dört araç kullanılmaktadır:
a) Gerçek zamanlı olmayan e-posta vb. yazışmalar,
b) chat (ses ve görüntü olmadan gerçek zamanlı yazışmalar),
c) görüntüsüz telefon görüşmeleri,
d) görüntülü video görüşmeleri. Aynı mekânda yapılan terapiye en yakın olanı kuşkusuz görüntülü görüşmelerdir ve günümüzde de en sık kullanılan araç budur.
Metaverse alanındaki muhtemel gelişmelere bağlı olarak önümüzdeki dönemde üç boyutlu veya holografik tarzda online terapilerin de devreye girmesi beklenmelidir.
Online terapi uygulamaları Covid-19 pandemi süreciyle mi başladı?
Salih Murat Paker: Hayır. Teknolojik imkanların (önce telefon ve sonra görüntülü konuşma gibi) gelişmesiyle aslında çok uzun yıllardır uygulanabilen bir yöntemdi ama hem daha az terapist tarafından hem de sadece çok zorunlu durumlarda (mesela danışanın başka bir ülkeye/şehre taşınması gibi) uygulanıyordu. Bütün bu süreç boyunca modern hayatın ritmi ve buna bağlı olarak danışanların (ve kimi zaman terapistlerin) ülke/şehir değiştirme sıklığı arttıkça online terapiye olan ihtiyaç artmıştı ama yine de bu yöntemi uygulamaya açık terapist oranı pandemiye kadar oldukça kısıtlıydı. Terapistlerin çoğu pandemiye kadar bu konuda muhafazakâr bir tutum içindeydiler, hatta bir kısmı terapinin online olarak uygulanmasının asla mümkün olamayacağını iddia ederlerdi. Ben de ilk 2007 yılında bir süredir izlediğim bir danışanım birkaç yıllığına yurtdışına taşındığında, onun talebi ve ısrarıyla, biraz da çekinerek bu yöntemi kullanmaya başlamıştım ve kısa zamanda gayet elverişli bir yol olduğunu deneyimlemiştim. Ama yine de 2017 yılında akademik izinle altı aylığına yurtdışına gidene kadar online terapiyi sadece zorunlu hallerde kullanmıştım. O altı aylık süreçte mevcut danışanlarımı tamamen online olarak takip ettim ve ek olarak ilk defa başka ülke ve şehirlerde yaşayan gerçekten hiç görmediğim danışanlarla çalışmaya başlama fırsatım oldu. Pandemi sürecinde bu tecrübe iyice arttı ve online terapiye zinhar karşı olan bütün terapistler de günler içerisinde kendilerini online terapi yaparken buldular. Pandemi öncesinden başlayarak Batı dünyasında online psikoterapi hizmeti sağlayan büyükçe şirketler zaten kurulmuştu, bu şirketler pandemi sürecinde devasa boyutlara ulaştı, bu alanda birçok bilimsel araştırma yayınlanmaya başlandı. Velhasıl, bu alanda ciddi bir bilgi/deneyim birikimi oluşmaya başladı.
Online terapi herkes için uygun mu?
Salih Murat Paker: Nasıl ki her şey herkes için uygun olamazsa, online terapi de herkes için uygun değil kuşkusuz. Hem terapistler hem de danışanlar açısından, kategorik olarak online terapiden şu ya da bu nedenle hoşlanmayanlar, eğer aynı mekânda terapiye gitme imkanları varsa tabii ki online terapiyi tercih etmemeliler. Bunun dışında ağır/riskli sorunları olan danışanlarla online çalışma yapmak, eğer başka seçenekler mevcutsa çok tercih edilmemeli. Ergenlik öncesi çocuklarla terapide de online çalışma yapmanın çok verimli olmadığı biliniyor. Ama bu durumlar dışında terapist ve danışan online çalışmaya açıksa gayet verimli bir çalışma yapmak mümkün.
Online terapi ne tür imkanlar sağlıyor?
Salih Murat Paker: Online terapi öncelikle Covid-19 pandemisinde olduğu gibi, olağanüstü durumlarda terapi çalışmasının kesintisiz devamını sağlayabildiği için çok değerli. Ekolojik krize bağlı afetlerin, pandemilerin, politik gerilim/şiddet ve savaş ihtimallerinin umulanın aksine azalmayıp arttığı dünyamızda ruh sağlığı dahil bütün sağlık hizmetlerinin, gereken durumlarda kısmen ya da tamamen online olarak sağlanması hem bir zorunluluk hem de büyük bir imkân. Bu kanal artık kalıcı olarak açıldı ve görünen o ki giderek genişleyerek kullanılacak.
Yine bu süreçte iyice belli oldu ki online terapi kullanımı sadece olağanüstü durumlarla sınırlı olmayacak. Çünkü hem terapistler hem de danışanlar için klasik terapiye göre çok daha geniş imkanlar sunuyor. Artık terapi hizmeti almak ve sunmak için coğrafi sınırların ve yakınlığın önemi ölçüde yok olmuş durumda. İyi bir internet bağlantınız olduğu sürece, dünyanın neresinde olursanız olun tercih edeceğiniz bir dil ve kültürden kaliteli ve bütçenize uygun bir terapist bulup çalışma imkânı artık net bir şekilde var. Fiziksel olarak bir terapiste (ya da uygun bir terapiste) erişim imkânı olmayan yerlerde yaşayanlar için büyük bir nimet. Bir terapiste erişmek için gidiş geliş birkaç saati trafikte geçirmek istemeyen metropol sakinleri için de büyük nimet. Göç hareketlerinin giderek arttığı ve artacağı günümüz dünyasında henüz göç edilen yerin kültürüne/diline uyum sağlayamamış, orada kendi anadilinde/kültüründe terapist bulamayabilecek göçmenler için de büyük bir nimet. Dil/kültür bariyeri aşılabildiği takdirde, terapi hizmetlerinin görece pahalı olduğu yerlerde yaşayanların, başka yerlerde aynı kalitede ama görece ucuz terapiye erişim imkanına kavuşması da büyük bir nimet. Agorafobi ve sosyal kaygı gibi sorunlar yüzünden ya da ileri yaş zorlukları nedeniyle bir terapistin ofisine gitmede büyük zorluklar yaşayabilecek danışanlar için de büyük nimet.
Bütün bu imkanlar, online terapinin pandemi bitse bile kalıcı olarak hayatımıza girdiğini ve giderek daha da yaygınlaşacağını gösteriyor.
Online terapi fayda sağlıyor mu?
Salih Murat Paker: Bu konuda henüz sınırlı sayıda bilimsel araştırma yayınlanmış durumda ancak yayınlanan tüm çalışmalar online terapinin klasik terapiyle çok benzer etkilere yol açtığını, dolayısıyla genel olarak oldukça faydalı olabildiğini ortaya koyuyor. Online terapi yapan terapistlerin ve bu hizmeti alan danışanların çoğunun izlenimleri de bu yönde.
